Jo, hajer przodowy ;) część druga

O mojej kopalni opowiadałem już na tym blogu parokrotnie. Przede wszystkim w cyklu, który tworząc odwiedziłem swoje dawne miejsce pracy, a raczej to co z niego  pozostało, częściowo także w innych wpisach, ale w pewien szczególny jak sądzę sposób w poście opublikowanym 4 grudnia 2011 roku, którego ten niechaj będzie dalszym ciągiem.

CZĘŚĆ PIERWSZA TUTAJ (KLIK!)

Autobus zatrzymywał się dokładnie przed bramą. Wysiadało zeń ledwie kilka osób, ale szybko znikały w tłumie napływającym zewsząd falami i kierującym się w stronę ciemnozielonej drewnianej budki, przed którą umundurowany na czarno strażnik kontrolował wchodzących. Jego kolega w tym samym czasie sprawdzał wjeżdżające i wyjeżdżające samochody wprawnie zarządzając ruchem z obu stron szlabanu. Przepustka, którą tyle setek razy tu pokazałem to był zwykły kartonik, coś na kształt legitymacji szkolnej. Raczej niewzbudzający szacunku. Ale choć wyjmować go musiałem codziennie, to dopiero po latach, gdy już odszedłem a załatwić chciałem jeszcze jakieś formalności, strażnik odezwał się do mnie: Nie trzeba, przecież ja pana znam…

Kilka minut później prawie te same słowa wypowiedziała młoda dziewczyna w dyrekcji podbijając mi jakiś ważny dokument, a jak na ironię na samym końcu spotkałem jeszcze swojego dawnego przełożonego, z którym od zawsze darliśmy koty i on także uśmiechając się jak do starego kumpla życzył mi po raz pierwszy chyba zwracając się po imieniu wszystkiego najlepszego.

Nigdy nie zapomnę tego uczucia niekreślonego żalu, goryczy i otrzeźwienia zarazem. Dlaczego TERAZ jesteśmy tacy? Dlaczego dopiero dziś?

A wcześniej?

Wcześniej bywało różnie, choć początek i koniec każdego dnia wyglądały z grubsza jednakowo. Po schowaniu przepustki maszerowałem kilkadziesiąt metrów prosto i wchodziłem do wielkiego czerwonego budynku szatni, by w nim zaraz na parterze otworzyć skrzypiące szare drzwi i stanąć w ogromnej hali pełnej pary, bezmiaru wiszących nad głową haków z ubraniami i kilkuset najczęściej bardzo niekompletnie ubranych mężczyzn. Dla człowieka jak ja wtedy z górą siedemnastoletniego doświadczenie to było cokolwiek ekstremalne.  Hala była przedzielona murem na dwie części, a te z kolei składały się z dwóch sektorów rozgraniczonych jakby ścianami linek z kłódkami i numerkami. Otwarcie i zdjęcie którejś z nich powodowało zwolnienie kolejno trzech odcinków łańcuszka i opuszczenie, najczęściej kilkanaście metrów dalej, wieszaka w kształcie kwadratowego pudełeczka (na mydło na przykład) z haczykiem na każdym z rogów. Całość, w sumie nieważne z ubraniem roboczym czy „cywilnym”, wyglądała prawie zawsze jak snopek, bo spinana była w połowie paskiem lub wiązana sznurkiem żeby nie zahaczać o "sąsiadów".

KWK Kleofas. Budynek głównej szatni i łaźni.

Autor zdjęcia: Robert Borowy

Jedna z dłuższych ścian szatni była w całości oszklona zbrojonymi, zamalowanymi do odpowiedniej wysokości  szybami, a za drugą wzdłuż biegnącego przez całą długość korytarza znajdowały się natryski. Przebierający się po pracy najpierw ściągali swój hak, potem odwieszali ubranie, a wreszcie jak ich Pan Bóg stworzył maszerowali w charakterystycznych drewniakach pod prysznice. Nad całością czuwał zaś siedzący przy stole obok wejścia pan łazienny nazywany też czasem przestarzale  łaziebnym lub gwarowo badymajstrem (łaźnia to po śląsku badyhauz).

Idąc do końca hali doszedłbym do drugiej klatki schodowej i szatni szkolnej, z której swego czasu także korzystałem, ja jednak wychodziłem zawsze tymi drzwiami którymi wszedłem i wspinałem się piętro wyżej, by tamtędy dojść do mniejszego budynku połączonego z naszym.

Wchodząc zaś doń z łącznikowego korytarza zaraz po lewej miałem… jadłodajnię. Nie przypominam sobie jednak by ktokolwiek kiedykolwiek używał tej nazwy, funkcjonował raczej gwarowy flaps będący określeniem zarówno posiłku regeneracyjnego jak i miejsca, w którym się go spożywa, a gdzieniegdzie także… pomyj, co miało odzwierciedlać opinię o jakości serwowanych tu potraw. Najczęściej nie było tak źle, ale ponarzekać każdy przecież lubi. Jarzynowa, kapuśniak, grochówka, pomidorowa – tym nas karmiono. Za darmo ma się rozumieć. Na koszt pracodawcy. Jak już kiedyś opowiadałem jeszcze jako uczeń przemykałem się dziurami w płocie po lekcjach aby najeść się do syta, ale od czasu znalezienia któregoś dnia w kapuśniaku „innych form życia” apetyt znacząco mi zmalał. Jako pracownik już bardzo rzadko korzystałem z tego przybytku, tym bardziej, że wkrótce zamieniono posiłki na bony realizowane w sklepach, a pomieszczenie zaadaptowano na salę z licznikami czasu pracy dla dołowców.

Po prawej z korytarza była wydawka mleka. Czynny po kilka godzin w ciągu dnia punkt w którym otrzymać można było za darmo, ale na specjalne talony, mleko zimne lub ciepłe jak kto wolał. Ciepłe można było wypić  na miejscu w kubeczku, a zimne w butelce czy słoiku zabrać do domu. „Uprawnieni” do mleka byli w zasadzie wyłącznie pracownicy dołowi, a powierzchnia tylko w wyjątkowych przypadkach (spawacze, malarze, workujący cement itp.) ale nie przeszkadzało to temu by spekulacja bonami kwitła w najlepsze, tym bardziej, że było ich ledwie kilka wzorów, w dodatku co jakiś czas się powtarzających.

Dla niegustujących w nabiale tuż obok był "bojler" z kawą zbożową bez ograniczeń oraz spełnienie młodzieńczych snów, czyli kran z oranżadą. Niewiarygodne, prawda? Cytrynowa albo malinowa – co kto lubi. Ale ludzie kochani, wyobraźcie to sobie tylko! Ona z kranu leciała!!!

A więc mamy po lewej flaps, po prawej mleko, kawę i napój. Co dalej? Obchodząc obydwa te punkty korytarzem po dowolnej stronie docierało się do markowni. Jak sama nazwa wskazuje po markę właśnie. A marka to coś na kształt żołnierskiego nieśmiertelnika. Numer na okrągłej blaszce z wybitą nazwą kopalni. Dla nas – powierzchniowców marka miała znaczenie tylko symboliczne, ale dla tych, którzy szli korytarzem do następnego budynku – lampowni, a potem szybem zjeżdżali do pracy na dół, była czymś bardzo ważnym w razie problemów. To dzięki niej wiedziano kto jest kto albo gdzie i czy kogoś należy szukać.

Numer znaczka (czyli marki właśnie) to coś trudnego do wyjaśnienia komuś, kto nie zetknął się z górnictwem. Mówiąc najprościej był to taki zakładowy PESEL. Mogę dziś nie pamiętać PIN-u do komórki albo kodu pocztowego do własnego domu, ale numer znaczka mam wyryty w pamięci nomen omen na blachę. Choć, co ważne, numer ten mógł się zmieniać, bo przypisywano go nie do człowieka, a do oddziału. Zmiana miejsca pracy skutkowała więc zmianą marki, ale z natury rzeczy nie było to zbyt częste. Był też jeszcze inny numer – numer stały. Ten jak wskazuje nazwa miało się już „na zawsze” a dokładniej od przyjęcia do zwolnienia, ale był dużo mniej ważny, gdyż stosowało się go tylko w sprawach płacowych i kadrowych dotyczących danego pracownika a nie w jego codzienności na stanowisku.

Przede mną korytarz. Na wprost lampownia – sala z której dołowcy pobierali (a jakże) lampy i montowali je sobie na czas pracy na hełmach. Każda taka lampa w grubej plastikowej obudowie połączona była kablem z akumulatorem wielkości paczki proszku do prania, który nosiło się w specjalnej torbie przypominającej chlebak. Ja jednak jako powierzchniowy szedłem gdzie indziej - łącznikiem do kolejnej klatki schodowej i nią już do wyjścia.

Pod markownią i wydawkami o których opowiedziałem był jeszcze magazyn odzieżowy. Stamtąd co kilka miesięcy pobierało się nową koszulę, ręcznik, onuce, zapas mydła, a co bodajże rok buty i resztę ubrania (ocieplane raz na dwa lata). Też na bony. I jakoś zapadło mi w pamięć to miejsce, bo pracowała tam śliczna dziewczyna z krótkimi włosami, którą zawsze miałem nadzieję zobaczyć pukając do okienka. Ileż trzeba zatem było czekać żeby raz na kilka miesięcy poczuć szybsze bicie serca! Ale warto było jak widać, skoro i dziś po tylu latach pamiętam kolor jej oczu…

Ale to już za mną. Wyszedłem z budynku. Ten wespół z „moim” tworzyły wielką literę L wewnątrz której był mniejszy, opisany przed chwilą tak szczegółowo, a tutaj, już przy samym wyjściu mieściło się kopalniane pogotowie ratunkowe (nie mylić z ratownictwem górniczym!). I z niego także zdarzyło mi się jako pracownikowi korzystać.

Któregoś dnia poczułem się bardzo źle i lojalnie uprzedzając kolegów, że nie będzie dziś ze mnie pożytku udałem się do dyżurującej pielęgniarki, która po pobieżnym badaniu wezwała karetkę. Początek to był chyba lat dziewięćdziesiątych, bo organizacja jakby jeszcze szwankowała i tak wyjącego z bólu woził mnie pan kierowca po całych Katowicach…

Najpierw przychodnia zakładowa, potem szpital górniczy na Ochojcu i wreszcie szpital na Strzeleckiej już prawie w centrum. A tam niżej podpisany zbluzgał najgorszymi przekleństwami (i wcale tego nie żałuje!) bardzo przemądrzałego młodego lekarza, który widząc przed sobą zwiniętego w kucki zapłakanego z bólu pacjenta (czyli mnie) najspokojniej w świecie poprosił do gabinetu innego, zupełnie zwykłego, oczekującego w kolejce…

Ale zostawmy to. Było, minęło.

Budynek łaźni. Na parterze ambulatorium.

Zdjęcie własne autora bloga - około 1992 roku.

Uliczką w lewo i zaraz na rogu budynku w prawo wzdłuż torów kopalnianej kolejki. Te tory, w latach 90 zresztą częściowo zlikwidowane prowadziły od placu drzewa, (czyli miejsca, gdzie magazynowano wszelkiego rodzaju klocki, belki, stemple i deski używane na dole) przez cały właściwie teren kopalni aż do nadszybia, i tam, już windą rzecz jasna, na dół. Istniały jednak pewne różnice pomiędzy taborem. Inne były na powierzchni lokomotywy („maszynki” jak je tu nazywano), nie spotykało się też obecnych czasem na dole wagonów osobowych (vide: „Seksmisja”) i w ogóle ruch był nie za duży, choć jeśli już, to pociągi długaśne i to bardzo.

Obok działu szkoleniowego mając po drugiej stronie ścianę budynków głównego magazynu dochodziłem w kilka chwil do swojego miejsca pracy – oddziału remontowego B1.

Na zegarku była wtedy 6:40.

Oddział remontowo budowlany B1 - zdjęcie własne autora bloga - około roku 1992.

=====================

C.D.N.